تأثیرپذیری از شخصیت های مخالف شرکت در انتخابات

توضیح و تبیین موضوع

هر انتخاب مهمی موجب می شود که انسان به تکاپو بیفتد و از این و آن، پرس و جو کند، فکر کند، مشورت بگیرد و خلاصه هر کاری که می تواند انجام می‌دهد تا انتخاب بهتری را ترتیب دهد. تأثیرپذیری از دیگران، نیز یکی دیگر از خصوصیات چنین شرایطی است. محیط اطراف انسان، مملو از افراد مختلف با اعتقادات و افکار گوناگون است. پدر و مادر برادر و خواهر و دوست و آشنا و البته شخصیت هایی که انسان آنها را می شناسد و به آنها علاقه دارد می‌توانند در تصمیم و انتخاب انسان تأثیرگذار باشند.

شخصیتهای مخالف شرکت در انتخابات

با گذشت سالهای متمادی از انقلاب اسلامی هنوز هستند افرادی که همیشه ساز مخالفت می‌زنند و هیچ گاه راضی نشده‌اند و به نظر نمی‌رسد که حالا حالاها هم راضی بشوند. با اینکه نقطه ضعف‌های این نظام بر کسی پوشیده نیست و بسیاری از راه برای طی شدن باقی مانده است، اما راه طولانی نیز پشت سر گذاشته شده است و از زمان قبل از انقلاب اسلامی که اوج استکبار و ظلم بود، بسیار فاصله گرفته‌ایم. البته با ارتقاء ملاک‌های رشد و تعالی کشور، انتظارات و ایده‌آل‌های مردم نیز بالا رفته است که خود این مطلب، نشانگر پیشرفت در همه زمینه هاست.

با این حال افراد مختلفی همچنان مخالف همراهی و کمک به این نظام اسلامی برای پیشبرد اهداف آرمانی‌اش هستند. از این رو دائماً نسخه عدم همراهی با این نظام را برای دیگران می پیچند و اصرار دارند که در انتخابات شرکت نکنند و دیگران را نیز از شرکت در انتخابات منع می‌کنند.

سؤالی که در اینجا وجود دارد این است که آیا تبعیت از چنین افرادی آن هم در امر مهم اجتماعی و سرنوشت سازی همچون انتخابات، صحیح و عقلانی است؟

روشن است که چنین تأثیرپذیری از افراد، آورده ای جز محروم کردن خود، از سهم حق تعیین سرنوشت جامعه‌ای که همه با هم در آن زندگی می کنیم نخواهد داشت؛ ضمن اینکه، موجب امیدوار شدن دشمنان کشور ما می‌شود. چنانکه رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌فرمایند: «حضور ملت ایران در انتخابات کشور را بیمه می‌کند و دشمن را مایوس می‌کند سعی و تلاششان بر این است که نگذارند مردم در انتخابات شرکت کنند.»[1]

ایشان در جدیدترین بیانات خود در مورد انتخابات مجلس یازدهم با تأکید بر ضرورت شرکت آحاد جامعه فرمودند: «هرکس به ایران علاقه‌مند است و امنیت کشور، حل شدن مشکلات و گردش صحیح نخبگانی را دوست دارد، در انتخابات شرکت کند.»[2]

در اینجا می‌خواهیم دلایل تأثیرپذیری از مخالفان شرکت در انتخابات و راهکارهای رفع این مشکل یعنی را بررسی کنیم. در پایان هم به نمونه‌هایی از تأثیرپذیری نامطلوب مجلس فعلی اشاره خواهیم کرد.

عوامل تأثیرپذیری از شخصیت های مخالف

عوامل متعددی موجب می شود انسان در انتخابهای حساسی چون انتخابات مجلس، ریاست جمهوری و... مورد تأثیر افراد و شخصیت‌های مخالف شرکت در انتخابات، قرار گرفته و در انتخابات شرکت نکند. مهمترین این دلایل عبارتند از:

1 ـ خالی بودن دست از تحلیل و مبانی فکری انقلابی

هر چه افکار انسان از پایه‌های قوی‌تری برخوردار باشد کمتر مورد تأثیر افکار و نظرات خلاف واقع دیگران قرار می‌گیرد. به این معنا که نظرات و افکاری که باطل و غلط هستند برای او روشن خواهد بود و هیچ‌گاه فریب شخصیت‌ها را نمی‌خورد؛ بلکه با تحلیل و تفکری که دارد، اشتباه بودن نظرات آنها را در می‌یابد.

 از جمله این نظرات که اتفاقاً با داشتن اندک قدرت تحلیل و تفکری می‌توان به نادرست بودن آن پی برد تفکر افرادی است که مخالف حضور و شرکت در انتخابات هستند.

2 ـ اعتماد بیش از حد و نابجا به نظر دیگران

هر کاری از حد و مرز مشخصی برخوردار است که گذشتن از حد و مرز آن، موجب افراط یا تفریط و دچار شدن انسان به اشتباه می شود. امام علی علیه السلام در این باره می‌فرمایند: «لا تَرَى الجاهِلَ إلاّ مُفْرِطا أو مُفَرِّطا؛[3] نادان را نبينى، مگر افراط‌گر يا تفريط‌گر.»

 اعتماد به افراد نیز از این قاعده مستثنی نیست. به خصوص در جایی که امر مهمی به انسان روی آورده و باید انتخاب کند و تصمیم مهمی را درباره آینده خود، خانواده و جامعه اش بگیرد. در اینجاست که نمی‌توان به سادگی و صرفاً به خاطر علاقه و جایگاهی که برای شخص مورد نظر قائل هستیم از حق خود در انتخاب مسئول آینده جامعه، چشم پوشی کنیم. هر چقدر هم که شخصیت طرف مقابل در نظر ما دارای جایگاه باشد منطقی نیست که ضرورت شرکت در انتخابات را که چون روز روشن است نادیده بگیریم.

قرآن کریم با توصیه به شنیدن تمام نظرات، بر ضرورت دقت در شناسایی و تبعیت از گفتار برتر تأکید کرده و چنین افرادی را متفکران واقعی می‌داند و می‌فرماید:«اَلَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ اَلْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولٰئِكَ اَلَّذِينَ هَدٰاهُمُ اَللّٰهُ وَ أُولٰئِكَ هُمْ أُولُوا اَلْأَلْبٰابِ؛[4] به سخن گوش فرامى‏دهند و بهترين آن را پيروى مى‏كنند؛ اينانند كه خدايشان راه نموده و اينانند همان خردمندان.»

3 ـ تنبلی و فرار از تحقیق و تفحص

بسیاری از فرصتها به واسطه تنبلی انسان از دست او رفته، می رود و خواهد رفت. از جمله فرصت‌های بسیار مهم و تأثیرگذار اجتماعی که از دست دادن آن به زودی موجب تأسف و حسرت انسان می شود، فرصت شرکت در انتخابات است. این در حالی است که برخی به خاطر تنبلی و بی حوصلگی برای تحقیق و بررسی برای انتخاب، خیال خود را راحت کرده و قید اصل شرکت در انتخابات را می‌زنند. در این میان، گفته و نظر شخصیت‌های مخالف با شرکت در انتخابات، بهترین بهانه برای عملیاتی کردن این تنبلی و توجیه عدم مشارکت در انجام وظیفه مهم اجتماعی و همگانی انتخابات است.

چنین فردی نباید آرزو و انتظاری از حکومت و امور اجتماعی داشته باشد چراکه به خاطر تنبلی، از کمترین مشارکت در امور اجتماعی که همان شرکت در انتخابات است مضایقه می‌کند. پس باید، هر چه زودتر دست از تنبلی برداشت و وارد میدان مشارکت شد تا مشمول این فرمایش امیرالمؤمنین علیه السلام نشویم که می‌فرماید: «مَن دامَ كَسَلُهُ خابَ أمَلُهُ؛[4] كسى كه پيوسته تنبلى كند، در رسيدن به آرزويش ناكام ماند.»

4 ـ عدم رعایت اصول مشورت

مشورت کردن همانند هر کار دیگری اصول و روش غیر قابل انکاری دارد. یکی از مهمترین اصول در مشورت، موضوع مشورت است. برخی از مسائل آن قدر روشن و واضح هستند که مشورت در اصل انجام دادن یا ندادن آن اشتباه است. ضرورت استفاده از حق شخصی که نه تنها ضرری برای انسان ندارد، بلکه نشان از حیات اجتماعی انسان است، یقینی و قطعی است و نیازی به مشورت ندارد.

با این حال، اگر بخواهیم در این امور نیز مشورت کنیم، باید بدانیم که یکی دیگر از اصول دیگر در مشورت، انتخاب صحیح مشاور است. نمی‌توان در مشورت برای هر کاری به هر شخصی حتی اگر غیر آگاه باشد اطمینان کرد. چنانکه امام علی علیه السلام می‌فرمایند: «مُشاوَرَةُ الجاهِلِ المُشفِقِ خَطَرٌ؛[6] مشورت کردن با آدم دل‌سوز ولی جاهل و نادان برای انسان خطراتی دارد.»

ویژگی دیگر مشاور آن است که نباید عقاید شخصی خود را به ما القاء کند بلکه باید همه راه‌ها و زوایای موضوع را به شکل عقلائی برای انسان روشن کند و انسان در انتخاب راه، آزاد بگذارد نه اینکه بدون هیچ دلیل قانع کننده و یا صرفاً با ارائه مغرضانه و جهت‌دار تنها به دلایل یک طرفه‌ای تأکید کند و انسان را گمراه کند. خلاصه اینکه در انتخاب مشاور نیز باید دقت فراوانی داشته باشیم.

5 ـ غالب بودن فضای مخالفت بر موافقت با شرکت در انتخابات

یکی از مهمترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تصمیم فرد، فضا و محیط غالبی است که فرد در آن قرار دارد و در همان فضا قصد تصمیم‌گیری دارد. مثلاً اگر ما در فضایی قصد تصمیم‌گیری برای شرکت یا عدم شرکت در انتخابات داریم که غالب افراد در محیط اطراف ما مخالف شرکت در انتخابات هستند و دائماً از عدم شرکت سخن می‌گویند طبیعی است که این فضای مخالفت بر روی ما نیز اثر گذارد و لااقل ما را به تردید در شرکت، بکشاند. دوست و همنشین و همراه انسان که تشکیل دهنده محیط فکری و رفتاری انسان هستند در تصمیم‌ها و نظرات انسان بسیار تأثیرگذار هستند تا جایی که امام صادق علیه السلام به نقل از رسول خدا صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: « الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِهِ؛[7] آدمی بر آیین دوست و همنشین خود است.» رفاقت و مراودت با افرادی که انسان را از حقایق روشنی مثل ضرورت شرکت در انتخابات دور می‌کنند جای تأمل و تجدید نظر است.

راهکارهای عدم تأثیرپذیری از شخصیت های مخالف شرکت در انتخابات

1 ـ بالا بردن قدرت تحلیل و تفکر

همانطور که گفتیم افراد مخالف شرکت در انتخابات، بیشتر در کسانی تأثیرگذارند و آنها را برای شرکت نکردن در انتخایات قانع می کنند که از قدرت تحلیل و فکر ضعیف‌تری نسبت به امور جامعه برخوردار هستند. پس برای فائق آمدن بر این مشکل، باید نسبت به بالا بردن اطلاعات و قدرت تحلیل مسائل گوناگون کشور اقدام کرد. مطالعه و تأمل بیشتر در مسائل کلان کشور به همراه پیگیری تحولات و مقایسه نظرات و دقت در تطابق اتفاقات جاری کشور با تفکرات جریان‌های مختلف سیاسی و اجتماعی و بین المللی، بی تردید در رفع این مشکل کمک خواهد کرد.

یکی از راه‌های تقویت تحلیل، تلاش برای ایراد گرفتن از هر نظری بدون قبول ابتدایی آن است. قرار دادن نتایج فکر خود از گفتارهای افراد گوماگون در کنار یکدیگر و نتیجه‌گیری نهایی از آنها کمک زیادی در رسیدن به نظر درست خواهد کرد. ضمن اینکه به یاد داشته باشیم که هر گاه به صورت شفاف، به سخن درست رسیدیم آن را مخفی نکرده و برای رد و پوشاندن آن تلاش نکنیم.

2 ـ پرهیز از اعتماد کورکورانه

شرکت نکردن در انتخابات، موضوعی نیست که برای پی بردن به غلط بودنش نیاز به تفکر و تحقیق چندانی داشته باشد. حتی دشمنان ان کشور نیز با زبان بی زبانی بر اهمیت هر چه بیشتر مسأله انتخابات در ایران، تأکید دارند وگرنه لزومی نداشت این همه برای شرکت نکردن مردم در انتخابات به تلاطم و جنب و جوش بیفتند.

3 ـ پرهیز از تنبلی اجتماعی

تنبلی، موجب خسارت است اما گاهی این تنبلی نه تنها به خود فرد خسارت وارد می‌کند بلکه موجب خسارت به تمام افراد جامعه نیز می‌شود. گرچه شرکت در انتخابات چندان انرژی و و قتی را از انسان نمی‌گیرد، بلکه اتفاقاً شور و شوقی اجتماعی انسان را به طرف آن سوق می‌دهد، اما اگر تنبلی شدید باشد، شخص تنبل، حتی در این کار هم به دنبال بهانه‌ای است که از انجام آن شانه خالی کند و برخی افراد تنبل، دقیقاً به همین دلیل به سرعت تحت تأثیر گفته اشخاصی که مخالف شرکت در انتخابات هستند قرار گرفته و به راحتی خود را از استفاده از این فرصت که حق آنها هم هست محروم می‌کنند.

4 ـ اول، انتخاب مشاور اصلح

مشورت کردن یکی از مصادیق تلاش برای کشف راه درست و موجب آرامش و اطمینان شخص است. اما باید توجه داشت به شرطی مشورت کردن، نوعی تلاش برای یافتن تصمیم درست و موجب آرامش است که مشاور مورد نظر از هر نظر شایسته مشورت گرفتن باشد. در غیر این صورت، مشورت کردن نه تنها سودی نخواهد داشت بلکه انسان را از تصمیم‌های درست که اتفاقاً واضح هم هستند دور خواهد کرد. از جمله تصمیماتی که درستی آن واضح و روشن است، تصمیم به شرکت در انتخابات است. گاهی حتی رجوع به یک مشاور ناآگاه یا مغرض یا یکسونگر برای کمک گرفتن در تشخیص فرد اصلح، اساساً موجب منصرف شدن شخص از شرکت در انتخابات می‌شود؛ در حالی که اصل شرکت در انتخابات، منطقی و ضروری است.

5 ـ تغییر محیط انتخاب

چنان که بیان شد، یکی از عواملی که موجب تأثیرپذیری افراد می‌شود، محیط اطراف آن فرد است. برای رفع این معضل باید محیط اطراف را ترک کرده و در محیط‌های دیگر نیز وارد شویم تا از یک‌سونگری و اشتباه محاسباتی در امان باشیم. با توجه به گسترش فضای مجازی می‌توانیم مثلاً برای رسیدن به این مطلب که اصلاً شرکت در انتخابات بهتر است یا عدم شرکت در آن، ضمن عضویت در گروه‌های مخالف شرکت، در چند گروه یا کانال موافق شرکت در انتخابات که اتفاقاً بسیار بیشتر هم هستند نیز عضو شویم و در آن محیط نیز خودمان را قرار دهیم و بیاندیشیم تا مبادا به اصطلاح، جوزده شده و انتخابات برای خودمان تحریم کنیم.

جو زدگی مجلس فعلی به روایت گزارش و آمار

خطر تأثیرپذیری از افراد مخالف تنها در بین مردم مشاهده نمی‌شود، بلکه اتفاقاً بیش از مردم، خود مسئولین دولت و مجلس، دائماً در حال این آزمایش، البته به شکل جدی‌تری هستند. برای اینکه با خطرات زیان‌بار این تأثیرپذیری نامطلوب که گاهی غیر قابل جبران بوده است آشنایی بیشتری پیدا کنیم به نمونه‌هایی از تأثیرپذیری نمایندگان از افراد یکسو نگر اشاره می‌کنیم.

1 ـ الغاء طرح سهمیه‌بندی بنزین

با اینکه در دولت نهم سهمیه‌بندی بنزین اجرا شده بود و فواید آن برای همه سیاستمداران و اقتصاددانان محرز بود، مخالفت یک فرد که در کرسی وزارت نفت قرار داشت موجب تأثیرپذیری مجلس و کنارگذاشتن اصل این طرح شد. با اینکه دولت و مجلس می‌توانستند به راحتی، ضمن برطرف کردن اشکالات این طرح، آن را ادامه دهند اما تنبلی، جوزدگی، نبود مبنای فکری اقتصادی و... از طرف برخی از نمایندگان مجلس باعث شد این طرح مختومه شود. این در حالی است که آثار زیانبار اقتصادی فرونهادن این طرح، تا چندین سال ادامه داشت و البته بالأخره دولت مجبور شد دوباره آن طرح را به جریان اندازد. ضعف مدیریتی در اجراء دوباره این طرح، منجر به قضایای اغتشاشات بنزینی و هدر رفتن خون افراد متعدد و وارد شدن خسارات بسیار هنگفت امنیتی و اقتصادی به کشور شد.

همه این بحران‌ها را می‌توان ناشی از تأثیرپذیری برخی نمایندگان مجلس از مخالفت وزیر نفت با ادامه طرح سهمیه‌بندی دانست.

2 ـ عدم ورود جدی مجلس به قصیه برجام(رد نظر کمیسیون ویژه برجام)

داستان برجام، قصه هزار و یک شبی است که حاصلی جز تقریباً هیچ نداشته است. یعنی آن اهدافی که از برجام دنبال می‌شد تقریباً هیچ کدام محقق نشد. هدف اصلی برجام برداشتن همه تحریم‌ها بود در حالی که با نوع تنظیم این معاهده بین المللی از ابتدا، سست بودن بنای آن در تأمین اهدافش روشن بود. همانطور که بسیاری از متخصصین سیاسی و اقتصادی و از جمله کمیسیون ویژه برجام به آن گوشزد کرده بودند.

با گذشت سالها از تصویب برجام، نه تنها هیچ سودی عاید اقتصاد مردم نشد، بلکه همه امکانات و استعداد ملی و اجتماعی را معطل کرد و البته نهایتا با نقض مکرر آن توسط آمریکا و عدم انجام تعهدات طرفهای اروپایی، تحریم‌های بیشتری را نیز به همراه خود آورد.

اصرار دولت بر تصویب چنین معاهده‌ای، موجب تأثیر بر مجلس شد. تعداد نمایندگانی که تحت تأثیر این اصرار و تبلیغات و فشار قرار نگرفتند، کمتر از متأثران از تبلیغات بودند. از این رو، این معاهده بر گُرده اقتصاد مردم و اجتماع، تحمیل شد.

3 ـ آمار استیضاح‌ها در مجلس

دولتی که با نام تدبیر بر سر کار آمده بر خلاف ادعای خود که با بوق بلند همراه بود، کمترین نشان از تدبیر داشت و همچنان که قسمت قبل گذشت، کشور و منابع گوناگونش را معطل ارتباطات خارجی و عواید برجام نگه داشت که خود بزرگترین خطای در تدبیر است.

 در چنین مواردی، جای ورود محکم و تأثیرگذار مجلس بود که با شدت هر چه تمام، دولت را استنطاق کرده و به حرکت درآورد، در حالی که آمارها چیزی خلاف آن را ثابت می‌کند. یکی از اهرم‌های مجلس برای هدایت دولت، استیضاح و تغییر مدیران کلان اجرایی دولت است. در مجلس دهم(مجلس فعلی)، از 38 استیضاح وزیر، تنها دو مورد به رای عدم اعتماد رسیده است. این مطلب، نشانگر روزنه‌های نفوذ شخصیتی فراوان در تعداد قابل توجهی از نمایندگان فعلی یا به عبارت دیگر تأثیرپذیر بودن مجلس دهم در راه اِعمال اراده مردم به عنوان وکلای ملت است.

پی‌نوشت

[1]. خطبه‌های نماز جمعه تهران؛ ۱۳۹۸/۱۰/۲۷.

[2]. دیدار هزاران نفر از قشرهای مختلف مردم؛ ۱۳۹۸/11/16.

[3]. نهج البلاغة؛ حكمت 70.

[4]. سوره زمر، آیه 18.

[5]. عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص: 453.

[6]. همان، ص: 485.

[7]. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏2، ص: 375.