به سوی انتخابات / آیت الله محمد یزدی

تولد و دوران کودکی

شیخ محمد یزدی در سال ۱۳۱۰ش. در محله پایین دروازه شهر اصفهان چشم به جهان گشود. از آن جا که خداوند منان، خانواده‌ای پر از مهر و محبت و دارای کمالات علمی و معنوی نصیب او کرده بود، از همان اوان کودکی تحت تربیت مادری (وی دختر استاد عبدالکریم از خاندان معروف دواتگر اصفهان بود. استاد عبدالکریم از هنرمندان به نام اصفهان در امر فلزکاری و قلم زنی بود که آثار تزیینی وی تا چندین سال قبل در برخی از رواق‌های حرم مطهر امام هشتم در قالب جام‌ها و دیگر وسایل تزیینی موجود بود

عفیف و با تقوا و پدری عالم و پارسا قرار گرفت تا با شکل گیری شخصیت وی، زندگی اش در راه رضای الهی و کسب معارف و تعالیم الهی قرار گیرد. وی خواندن و نوشتن را در مکتب خانه، نزد معلمان آن شهر و تحت نظارت پدر عالمش آموخت.

 

تحصیلات

رابطه عاطفی و در عین حال معقول پدر و نیز عمویش (شیخ محمد یزدی)، چهره زیبایی از روحانیت در ذهن وی تصویر کرده بود. این ارتباط موجب شد که او تحصیل در حوزه علمیه را با عشق و علاقه آغاز کند. وی در دوازده سالگی رسما به عنوان طلبه علوم دینی به حوزه علمیه اصفهان وارد شد. وی خود در مورد نقش پدر و مادر در تعیین مسیر زندگی، به ویژه انتخاب مسیر کسب علم و معارف الهی، چنین می‌گوید: پدر و عموی ما، همواره سفارش می‌کردند که سعی کنید نگذارید رشته علم و آخوندی در خانواده شما قطع شود. بنده هم به همین هدف علاقه مند بوده‌ام و دوست داشته‌ام اولادم، همه در این مسیر باشند. تشخیص من این بوده که از راه اجبار و الزام، نمی‌توان به نتیجه رسید و بهتر است پدر با فرزندش رفاقت داشته باشد و بدون تکلیف کردن، آنها را در مسیر صحیح قرار دهد. خوشبختانه این شیوه، نتیجه بخش بوده و در حال حاضر، دو تن از فرزندان من در سلک روحانیت هستند.

شیخ محمد یزدی درس‌های مقدماتی و قسمتی از سطح را در مدرسه‌های کاسه گران، ملا عبدالله جده بزرگ و مدرسه صدر، نزد استادان آن شهر با جدیت و علاقه فراوان فراگرفت و در مدت چند سال با ادبیات عرب، منطق، فقه، اصول، فلسفه و کلام آشنایی خوبی پیدا کرد.

 

هجرت به قم

آیة الله بروجردی بر اساس درخواست و تمهیداتی که عالمان قم فراهم کرده بودند، در سال ۱۳۲۳ش. رسما در قم اقامت گزید. حضور آن مرجع بزرگ در قم، موجب رونق حوزه و روند رو به رشد آن شد و ذهن مشتاقان و شیفتگان علوم و معارف اهل بیت علیهم‌السّلام را متوجه حوزه علمیه قم کرد. از این رو، آنان از اقصی نقاط ایران برای کسب علوم دینی، راهی آن مکان مقدس شدند. شیخ محمد یزدی نیز که علم و کمال، همچون شهدی، کام او را شیرین کرده بود، بعد از مشورت با استادان خود در اصفهان، مشتاقانه به منظور تکمیل تحصیلات و کسب مدارج عالی علوم اسلامی در سال ۱۳۲۶ش. در سن ۱۶ سالگی به قم هجرت کرد و نزد عالمان و دانشمندان علوم اسلامی به تحصیل پرداخت و با علاقه و پشتکار فراوان، به درجه اجتهاد نایل آمد.

 

شیوه‌های تحصیل

آیة الله یزدی علاوه بر علاقه به تحصیل، انگیزه کافی، پشتکار و جدیت در تحصیل، چند عامل دیگر را در راه کسب موفقیت خویش مؤثر می‌داند که عبارتند از:

← انتخاب استاد مناسب

وی علاوه بر توانایی علمی استادان و برخورداری از بیان ساده و شیوا، دارا بودن فضایل و سجایای اخلاقی را در آنان شرط می‌دانست تا بتواند از آنان بهره کافی ببرد و به موفقیت برسد. از این رو، در انتخاب استاد، دقت بسیار می‌کرد و هر جا احساس می‌کرد که از استادی بهره کافی نمی‌برد، در درس استاد دیگر حاضر می‌شد. وی در پاسخ دوستان نسبت به تغییر استاد همواره می‌گفت:

آن چه برای من مهم است، این است که شاگرد باید از اتلاف وقت پرهیز کند و هر لحظه احساس کرد که بهره مطلوب را از یک درس نمی‌برد، آن را تعطیل کند و به استاد دیگری رو آورد.

آیة الله یزدی در مورد ترک درس خارج آیة الله محقق داماد می‌گوید: در آن سنوات، مرحوم محقق داماد هم، از اساتید معروف قم بودند و اقبال طلاب به ایشان زیاد بود بنده هم مصمم شدم در درس ایشان شرکت کنم ولی پس از دو الی سه جلسه، دیگر حضور نیافتم. دوستان به من گفتند: چرا به درس ایشان نمی‌آیی؟ گفتم: درس ایشان مورد پسند من نیست ایشان خیلی سنگین صحبت می‌کنند و من نمی‌توانم استفاده کنم. با این وصف، یکی از علمای بزرگ که هنوز هم در قید حیات هستند و در یکی از شهرهای بزرگ تشریف دارند، اصرار داشتند که بنده در کلاس مرحوم آقای داماد شرکت کنم بنده هم نهایتا عرض کردم که روحیه تقلید پذیری من زیاد است. من پای درس هر که می‌نشینم، تمام خصائص اخلاقی و حالات او را جذب می‌کنم و مشابه آن عمل می‌کنم. روی این اساس، از آن جا که شیوه برخورد آقای داماد را با مخالفینش (در مسائل علمی) نمی‌پسندم، ترس آن را دارم که من هم دچار این حالت شوم لذا اجازه بدهید که من نکات علمی موجود در دروس ایشان را از طریق شاگردانش، همچون شما دریافت کنم.

 

نظم در برنامه‌ها

آیة الله محمد یزدی در مورد نقش نظم در موفقیت علمی خود می‌گوید: در آن ایام، حوزه علمیه قم به دلیل تازه تاسیس بودن، از نظم و انضباط قابل توجهی برخوردار بود. به یاد دارم اکثر قریب به اتفاق طلبه‌ها، قبل از اذان صبح از خواب بیدار می‌شدند و اغلب هم برای انجام فریضه جماعت، به مسجد بالاسر می‌آمدند. در آن جا، چند نماز جماعت خوانده می‌شد یکی از اولین نماز جماعت‌ها، توسط مرحوم آیة الله مرعشی نجفی خوانده شدما قبل از نماز آقای نجفی، یک برنامه مباحثه داشتیم که تا اذان صبح به طول می‌انجامید بعد از نماز هم یک جلسه مباحثه با دوستان برقرار می‌شد و بعد از آن به حجره آمدیم و صبحانه می‌خوردیم. در خصوص کارهای حجره هم برنامه‌های جالبی برای تقسیم کار داشتیم و هر کس عهده دار کاری بود.

 

یادداشت برداری

اغلب درس‌های حوزه، بلکه همه آنها، به ویژه درس‌های خارج فقه و اصول، از راه گفتار استاد و شنیدن شاگردان صورت می‌گیرد و برای ثبیت و قابل استفاده کردن این درس‌ها، آنها را به نگارش در می‌آورند.

آیة الله محمد یزدی نیز با توجه به این امر، مطالب همه درس‌ها را یادداشت می‌کرد. وی، یک دوره درس خارج اصول امام راحل را که در مسجد سلماسی قم برگزار می‌شد، یادداشت کرد و نیز درس‌های آیة الله اراکی، شیخ عباسعلی شاهرودی و دیگران را نگاشت.

 

مباحثه محتوایی

یکی دیگر از شیوه‌های تحصیلی آیة الله یزدی، علاوه بر مباحثه درس‌های روزمره که معمولا در محدوده متن خاص یا یادداشت‌های روزانه صورت می‌گیرد، مباحثه محتوایی بوده است و منظور از آن، بحث و گفت و گو در مورد موضوع از قبل تعیین شده است که لازمه‌اش، تحقیق و مطالعه کتاب‌های متعدد و مراجعه به منابع روایی و علمی می‌باشد. این نحوه از بحث، روحیه پژوهش را در افراد تقویت می‌کند و طرفین مباحثه از دسترنج علمی یکدیگر بهره می‌برند و خود، نوعی تدریس است.

این شیوه مباحثه، دارای اهمیت فراوانی است به ویژه برای طلابی که مراحل سطح را پشت سر گذاشته و دسترسی کمتری به استاد دارند.

وی این شیوه را بنا به سفارش امام راحل به کار برد و از ثمرات آن بهره‌های فراوان کسب کرد. آیة الله یزدی در آن زمانی که امام خمینی (قدس سره) در نجف اشرف اقامت داشت، با وی دیدار کرد و امام ضمن گفت و گو به وی گفت:

از بحث‌های جمعی، به قول طلبه‌ها «کمپانی»، هم غافل نشوید. بعضی از این بحث‌های جمعی، فایده اش از حضور در درس خارج بیشتر است.

 

استادان

آیة الله یزدی در زادگاه خویش و نیز در حوزه علمیه قم، از استادان بسیاری بهره علمی برده است که برخی عبارتند از:

استادان اصفهان

۱. شیخ علی یزدی، (متوفای ۱۳۶۴ش.)

۲. سید مرتضی موحد ابطحی: آیة الله سید مرتضی موحد ابطحی، از عالمان و فقیهان مشهور شهر اصفهان بود. او از شاگردان میرزا ابوالقاسم طبیب، شیخ محمدرضا نجفی، میر سید علی نجف آبادی و سید محمد نجف آبادی بود و در مسجد یزد آباد اصفهان، اقامه جماعت می‌کرد و به فعالیت‌های مذهبی می‌پرداخت. گاهی نیز طبابت می‌کرد.

آیة الله یزدی، ادبیات عرب را نزد وی فراگرفت.

۳. شیخ محمدحسن فقیه عالمی وارسته، بزرگوار و بسیار متواضع و در پرورش شاگردان، بسیار کوشا بود. آیة الله یزدی، قسمتی از معالم و لمعه را نزد آن فقیه بزرگوار فراگرفت.

۴. حاج سید ضیاءالدین علامه

۵. شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی فرزند حاج محمدجعفر و متولد ۱۳۱۵ق. بود و در قریه حبیب آباد، برخوار اصفهان متولد شد. وی در اوان جوانی، وارد حوزه علمیه اصفهان شد و نزد استادان بزرگ آن شهر مثل: میرزا احمد مدرس، محمدرضا نجفی، سید محمد درچه‌ای و نورالله مسجدشاهی، علوم اسلامی را فراگرفت و به درجات عالی نایل آمد. وی ادیب و شاعری ماهر و تخلص وی «نادم» بود. اشعار بسیاری به زبان فارسی و عربی از او به یادگار مانده است. آثار به جا مانده از آن دانشمند فقیه عبارتند از: احسن التقاویم در اوقات شرعی اصفهان و کاشان، دیوان اشعار، شرح دعای ندبه و قبلة البدان یا معرفة القبله.

۶. شیخ حسن نجف آبادی.

۷. آقا رحیم ارباب.

آیة الله یزدی، مدتی در درس فلسفه حکیم متاله، آقا رحیم ارباب، شرکت کرد.

 

استادان قم

۸. شیخ ابوالفضل زاهدی.

۹. آیة الله محمد لاکانی.

۱۰. سید حسین بدلا، (متوفای ۱۴۲۵ق.)

۱۱. سید رضا صدر، (متوفای ۱۴۱۵ق.)

۱۲. آیة الله بروجردی.

۱۳. امام خمینی.

۱۴. شیخ مرتضی حائری .

۱۵. آیة الله مرعشی نجفی.

۱۶. سید محمدحسین طباطبایی.

۱۷. آیة الله شیخ محمدعلی اراکی .

۱۸. شیخ عباسعلی شاهرودی.

۱۹. آیة الله میرزا هاشم آملی .

۲۰. سید محمد رضا گلپایگانی.

۲۱. آیة الله محمد مجاهدی.

۲۲. شیخ عبدالجواد جبل عاملی اصفهانی.

۲۳. سید محسن فرید اراکی.

۲۴. آیة الله سید محمدباقر سلطانی.

 

تدریس معارف و احکام اسلامی از فعالیت‌های بارز و مستمر آیة الله یزدی در طول زندگی علمی او بوده است. وی در جهت نشر معارف اسلامی و تربیت شاگردان و مبلغان علوم دینی، حتی در همان اوان طلبگی، در قم به تدریس کتاب‌های رایج حوزوی، به ویژه فقه، فلسفه و نیز اخلاق پرداخت. وی این کار را از عوامل موفقیت خود در امر تحقیق و تالیف به حساب می‌آورد.

آیة الله محمد یزدی هم اکنون، به تدریس خارج فقه اشتغال دارد.

 

تبلیغ

یکی از فعالیت‌های مهم علمی و مذهبی آیة الله یزدی، تبلیغ و نشر معارف و احکام اسلامی، بر اساس وظیفه دینی و رسالت قرآنی بوده است. وی در همان اوان جوانی که توان تبلیغ علوم و آموزه‌های دینی را در خود احساس کرد، به این امر اهتمام فراوان ورزید. طرح مسائل مهم دینی، با توجه به نیاز جامعه، با بیان شیوا و رسا، از ویژگی‌های وی بوده است به طوری که در هر جا وارد می‌شد، سخنرانی‌های وی مورد استقبال مردم قرار می‌گرفت. آیة الله محمد یزدی که خود را در این امر بسیار موفق می‌دید، وقت بیشتری را صرف این کار کرد و کام تشنگان را به شهد شیرین آیات و روایات حیات بخش سیراب می‌کرد و باعث تحول روحی و اجتماعی آنان می‌شد.

 

ضرورت تبلیغ و دغدغه تحصیل

آیة الله محمد یزدی در امر تحصیل بسیار کوشا بود و از اوقات خود در راه تحصیل و کسب معارف و آگاهی‌های دینی، استفاده فراوان می‌کرد. از این رو، از هر گونه مسئله‌ای که او را از تحصیل دور می‌کرد، احتراز می‌جست تا جایی که حتی تبلیغ در ماه مبارک رمضان را نیز تعطیل کرده، به تحصیل بیشتر و پژوهش در علوم حوزوی روی آوردولی با راهنمایی و ارشاد استاد خود، بین تحصیل و تبلیغ، تعادل برقرار کرد و با برنامه ریزی و درک جایگاه هر کدام، به رسالت خود در هر دو جبهه عمل می‌کرد و نه تنها تزاحمی بین آنها احساس نکرد، بلکه هر کدام را مکمل دیگری یافت. وی در خاطراتش می‌نویسد:

«مناسبت‌های مهم مذهبی هم مانند: محرم، صفر، رمضان و فاطمیه (برای تبلیغ) بسیار بود و همین امر، باعث شد که وقت زیادی از من گرفته شود و از ادامه تحصیل باز بمانم و این امر، مورد رضایت من نبود. یک بار تصمیم گرفتم که برنامه تبلیغ را تعطیل کنم لذا در آستانه ماه رمضان، مراجعه کنندگان (که از من برای تبلیغ در شهر خود دعوت می‌کردند) را رد کردم و گفتم: امسال، به هیچ وجه بنا ندارم به جایی بروم تا این که دو شب مانده به ماه رمضان، به دیدن یکی از اساتید بزرگ به نام مرحوم سید محسن فرید رفتم.... ایشان تا مرا دیدند، شروع کردند به تندی کردن و پرخاش نمودن... پرسیدم:

چه فلانی سر زد از ما• • • که در سرای بستی؟

فرمود: شنیده‌ام که شما وعظ و خطابه را تعطیل کرده ایدنمی دانید که الآن زمانی است که مردم، یخرجون من دین الله افواجا؟ به خدا اگر من مثل شما توان منبر رفتن داشتم، حتما با قشر جوان تماس می‌گرفتم و میان جامعه می‌رفتم. شما جواب خدا را چه خواهید داد؟ من عرض کردم: واقعیت این است که مردم وقتی با ما برخورد می‌کنند، به ما علاقه مند می‌شوند و حتی در ایام تحصیل نمی‌گذارند به درس وبحث مشغول باشیم. ایشان فرمود: به هر تقدیر، بنده هم حضور امثال شما را در بین مردم واجب عینی می‌دانم و هم ادامه تحصیل شما راچرا که حوزه علمیه، برای پرورش شما صرف هزینه کرده است و این هزینه‌ها نباید هدر شود. بعد از آن گفتم: حال که چنین می‌فرمایید، هم اینک که از خدمت شما مرخص شدم، برای هر کجا که از من دعوت به عمل آید، خواهم پذیرفت.

آیةالله یزدی بعد از این ماجرا، در امر تبلیغ مصمم شد و در هر جا که احساس نیازی کرد، با ارشادهای خود منشا هدایت و برکت در میان مردم می‌شد.

 

فعالیت‌های سیاسی

با مطالعه اجمالی در تاریخ دو دهه قبل از انقلاب اسلامی، به ویژه سال‌های نزدیک به پیروزی انقلاب اسلامی، برمی آید که عالم نستوه، شجاع و ظلم ستیز، حضرت آیة الله یزدی، نقش مهمی در شکل گیری، تداوم و پیروزی انقلاب اسلامی، به ویژه در شهر مذهبی قم داشته است.

او همراه با دیگر عالمان و فقیهان، در زمان حکومت ستم شاهی پهلوی، با تاثر از مبانی سیاسی امام خمینی و پیروی از وی، بر علیه برنامه‌های غیر دینی ستم شاهی، با قلم و بیان به افشاگری پرداخت و به رسالت الهی خود در راستای رفع ظلم، استقرار حکومت اسلامی و تحقق عدالت دینی در جامعه، به خوبی عمل نمود.

آشنایی آیة الله یزدی با مسائل سیاسی و شکل گیری شخصیت سیاسی وی، به سال‌های ابتدایی ورود به قم و آشنایی با حرکت ضد طاغوتی فداییان اسلام، به رهبری شهید نواب صفوی، واحدی و دیگر یاران فداییان اسلام و مطالعه اولین کتاب منتشر شده توسط آنان ـ حکومت اسلامی ـ با مسائل سیاسی و مبانی سیاسی اسلام تا حدودی آشنا شد و با شرکت در جلسات آنان، بر این آگاهی می‌افزود

اما وی از ارشادات مستقیم و غیر مستقیم امام خمینی، بیشترین تاثیر را پذیرفت.

ارتباط آیة الله یزدی با امام خمینی (قدس سره)، به سال‌های شرکت در بحث اصول امام در مسجد سلماسی قم باز می‌گردد. وی و دیگر شاگردان بارز امام، بعد از پایان یافتن درس، گرد شمع نورانی امام حلقه می‌زدند و ضمن پرسش و پاسخ‌های علمی، به مسائل سیاسی نیز می‌پرداختند و امام نیز به وظایف افراد، در بخش‌های مختلف سیاسی اشاره و مبانی سیاسی خود را برای ایشان تبیین می‌کرد.

آیة الله یزدی با تاثر از رهنمودهای مستمر امام خمینی، معتقد بود که در ایام تبلیغی محرم، صفر، فاطمیه و ماه مبارک رمضان، باید ضمن بیان معارف دینی، مسائل سیاسی نیز بیان شود تا پرده از مفاسد حکومت پهلوی برداشته شود. از این رو، در ایام تبلیغ، بر علیه حکومت ستم شاهی پهلوی به سخنرانی می‌پرداخت و از امام خمینی به عنوان تنها رهبر نجات دهنده مردم، از زیر سلطه طاغوت، تاکید فراوان می‌کرد

 

برخی از فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی

۱. تاسیس هفته نامه‌های بعثت و انتقام، از اولین فعالیت‌های سیاسی آیة الله محمد یزدی به شمار می‌رود. وی، همراه آیة الله مصباح یزدی و دیگر مبارزان، به نشر هفته نامه‌های بعثت و انتقام می‌پرداختند و در آنها، مسائل روز و مشکلات سیاسی و اجتماعی را مطرح می‌کردند.

۲. تشکیل جلسات محرمانه با مردم انقلابی قم، از دیگر فعالیت‌های آیة الله یزدی بود. وی می‌گوید:در روزهای مبارزه با رژیم ستم شاهی، بنده به همراه جمعی از آقایان قمی‌ها که حدود هشت تن از ایشان همچنان در شمار محترمین قم هستند، جلسه مخفیانه‌ای ترتیب داده بودیم که البته در ابتدا علنی بوداما از آن جا که با ساواک مشکل داشتیم و هر روز به یک بهانه این نهاد جهنمی، برای ما مزاحمت ایجاد می‌کرد، پیشنهاد شد که جلسه مزبور در خفا تشکیل شود. در شروع جلسه، عدد افراد به ده الی بیست نفر می‌رسید و بعضی از آنها در شمار بازاریان محترم قم و علاقه مند به حضرت امام بودند و گه گاه منزل خود را برای برگزاری جلسه در اختیار می‌گذاشتند... البته جمع ما پر برکت بود و ثمره اش شکل گیری چند تشکیلات مسلحانه بود که برای مبارزه با رژیم، مبادرت به ساختن سه راهی (نوعی مواد منفجره) و بمب‌های دست ساز می‌کردند... شاید شنیده باشید که اولین حرکت مسلحانه در قم، از سوی همین دوستان سازماندهی شد و محل عملیات هم یکی از پاسگاه‌های اطراف قم بودفردی هم از گروه ما در آن عملیات به شهادت رسید که جنازه اش به قم منتقل شد و در ردیف شهدای انقلاب جای گرفت.

برخی از اعضای فعال این جلسات عبارت بودند از: آقای علی محمدی، عضو کنونی ستاد برگزاری نماز جمعه تهران، حاج حسین معینی، که بازاری بود، حاج حسین سلیمانی که اکنون مقیم مشهد است و صبوری که شغل وی هتل داری بود.

۳. مخالفت و اعتراض نسبت به چاپ قرآن سلطنتی، یکی دیگر از موضع گیری‌های آیة الله یزدی بود. چاپ قرآن، از اقداماتی بود که به انگیزه فریب عوام از سوی رژیم شاه انجام شد. قرآن‌ها پس از چاپ به استان‌های کشور فرستاده شد و استانداران و مقامات دولتی هر شهر، موظف بودند که طی تشریفاتی، قرآن‌ها را در محل‌های مناسبی که در معرض دید مردم باشد، قرار دهند تا بدین وسیله، شاه و حکومت او را قرآنی و در جهت اهداف قرآن جلوه دهند. آیة الله یزدی این حرکت را اقدامی در جهت فریب مردم دانسته و در یکی از بیاناتش چنین گفته بود: اگر شاه واقعا به قرآن علاقه مند است، زنش را وادار به پوشیدن حجاب کند و یا مشروب خواری را ترک کند.

مخالفت با مدارس اوقافی

۴. یکی دیگر از برنامه‌هایی که رژیم شاه برای از هم پاشیدگی حوزه علمیه ترتیب داده بود و آیة الله یزدی با آن مخالفت کرد، طرح مدارس اوقافی بود. برنامه چنین بود که طلاب علوم دینی، تحت برنامه اداره اوقاف به تحصیل بپردازند و بعد از فارغ التحصیل شدن، مدرک اخذ کنند. آیة الله یزدی در خاطراتش چنین می‌گوید:

«بنده هم در جلسه درس اخلاقم ـ که به مدرسه فیضیه منتقل شده بود ـ مخالفت خودم را با این برنامه ابراز نمودم و عنوان کردم که هدف گردانندگان این حرکت، مقابله با حوزه علمیه و پراکنده کردن طلاب می‌باشد و وظیفه ما این است که در راستای برنامه‌ای که مراجع عظام تقلید برای طلبه‌ها ریخته‌اند، حرکت کنیم و معنا ندارد که از برنامه‌ای که یک ارگان دولتی و وابسته، به نام اوقاف، برای طلاب ارائه می‌کند و نام آن را مدارس اوقافی می‌گذارد، حمایت کنیم و افزود:

طلبه‌ای که در چنین مراکزی تحصیل کند، بی شک به درد اسلام و مسلمین نخواهد خورد و نام طلبه دینی برازنده او نخواهد بود.

۵. سخنرانی انقلابی و معرفی امام خمینی، به عنوان رهبر و امام در شهر بروجن.

۶. مخالفت با تاسیس و اهداف حزب رستاخیز در سال ۱۳۵۳ش. در بندر لنگه.

۷. چاپ، تکثیر و انتشار اعلامیه‌های امام خمینی و ارسال آنها به شهرهای دوردست ایران.

۸. ارتباط، تایید و تقویت گروه‌های مسلح پیرو خط امام.

۹. ایفای نقش در حماسه نوزده دی قم در سال ۱۳۵۶ش.

۱۰. تشکیل اولین جلسه تحصن در قماولین اعتصابی که علیه رژیم پهلوی در تهران انجام شد، به رهبری شهیدان بزرگوار، مطهری و بهشتی در دانشگاه تهران بود. آیة الله یزدی نیز برای حمایت از آنان و ایجاد حرکت انقلابی در بین مردم سراسر ایران، در قم دست به تشکیل جسله تحصن زد. وی با چند تن از دوستانش به مسجد اعظم آمدند و در شبستان اول مسجد، نزدیک قبر آیة الله بروجردی، تجمع و اعلام تحصن کردند و مردم بسیاری به آنان پیوستند. این تحصن، چند روز به طول انجامید و بدون درگیری خاتمه یافت.

 

 

زندانی و تبعید

دانشمند مبارز، آیة الله یزدی، در پی افشاگری‌ها و رهبری حرکت‌های ضد رژیم ستم شاهی، بارها در قم، اهواز، چالوس، خمین و کرمانشاه بازداشت شد و در زندان‌های قزل قلعه تهران، کرمانشاه و بوشهر، زندانی شد و بارها نیز به شهرهای دوردست و بد آب و هوا تبعید شد.

کنگان، بوشهر، اسلام آباد غرب و رودبار گیلان، از شهرهایی بودند که آیة الله یزدی در آن‌ها به حالت تبعید زندگی کرد.

ممنوع المنبر شدن، زندانی شدن و تبعید شدن، هیچ کدام نتوانست او را از راهی که در پیش گرفته بود، باز دارد. وی در خاطراتش می‌گوید: بنده هر بار که از تبعید باز می‌گشتم، مجددا فعالیت انقلابی و سخنرانی‌ام را از سر می‌گرفتم و این گونه نبود که از پا بنشینم و دست بردارم مقید بودم که هر بار آن قدر به کار ادامه دهم تا مجددا بازداشت شوم. خوشبختانه در ایام ماه مبارک رمضان، به هر منطقه‌ای که برای سخنرانی رفتم، حرف‌ها و مباحثم را مطرح می‌کردم و تا انتهای ماه، برنامه‌ام ادامه یافت به جز یک بار که در مسجد جامع قم برنامه داشتم و در دهه آخر ماه، بازداشت شدم و بقیه ماه را دوستان دیگر اداره می‌کردند.

امام خمینی که خود به نجف اشرف تبعید شده بود، از برنامه‌های مبارزاتی آیة الله یزدی آگاهی داشت و به صورت شفاهی و گاهی با ارسال نامه، وی را تشویق به استقامت و امر به پایداری می‌کرد. امام در خرداد ۱۳۵۷ش. خطاب به آیة الله یزدی چنین نوشت: پس از اهدای سلام و تحیت، مرقوم شریف واصل، سلامت و سعادت جنابعالی را از خداوند تعالی خواستار بحمدالله تعالی، شما پیشتازان نهضت اسلامی، به وظایف خطیر خود عمل کرده و می‌کنید و مایه سرفرازی حوزه‌های علمیه هستید و قطع عذر کسانی که در این موقع خطیر یا با سکونت از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرده یا علاوه بر آن، امر به سکوت هم می‌کنند، نموده‌اید. هنیئا لکم.

امام خمینی (قدس سره) در قسمتی دیگر از نامه خود خطاب به آیة الله یزدی می‌نویسد: پایداری فضلای محترم حوزه علمیه قم و صبر بر شدائد طبقه جوان، موجب کمال امیدواری به بقای عظمت آنهاست. قیام مردان حق از اعصار قبل از اسلام و از بدو اسلام، توام با مشکلات عظیمه بوده است که گرفتاری‌های شما آقایان محترم و فشارهای دستگاه جبار، در قبال آنها سهل است. مع ذلک، با ملاحظه ظروف و مشکلات داخل وخارج، باید از این پایداری تشکر کنم...»

 

مناصب و فعالیتهای اجتماعی

آیة الله یزدی تا پیروزی انقلاب اسلامی همواره با کوشش و تحمل زحمات طاقت فرسادر کنار عالمان و مردم ظلم ستیز ایران، رسالت الهی خویش را به بهترین صورت انجام داد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز همچون سربازی فداکار، خالصانه، یار ولایت فقیه بود و در این راستا، مسئولیت‌های فراوانی را از طرف امام خمینی پذیرا شد و بعد از رحلت امام نیز مناصب متعددی را به فرمان مقام معظم رهبری، حضرت آیة الله خامنه‌ای بر عهده گرفت.

پیشینه فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی عالم نستوه و فقیه آگاه به زمان، آیة الله یزدی، نشان از اعتقاد راسخ و باور محکم وی نسبت به لزوم تحقق حکومت اسلامی و ایجاد نظام اسلامی است او در عمل نیز بر این باور صحه گذاشته، از هیچ کوششی در راه پیشبرد اهداف مقدس نظام جمهوری اسلامی دریغ نکرد و همواره بار مسئولیت‌های گوناگونی را به دوش کشید تا جایی که امام خمینی او را متعهد به انقلاب و درد آشنای اسلام و انقلاب معرفی کردهمان طوری که در حکم انتصاب وی به عضویت فقهای شورای نگهبان چنین آمده است: جنابعالی را که از افراد متدین، مورد وثوق و درد آشنای اسلام و انقلاب می‌باشید، به عنوان یکی از فقهای شورای نگهبان منصوب می‌نمایم.

ورود امام خمینی به قم، در سال ۱۳۵۷ش. و سکونت در منزل آیة الله یزدی،

نشان از عمق اعتماد امام نسبت به او و گویای قرب و منزلت ویژه وی نزد امام می‌باشد و این، جایگاهی بس بزرگ است که نصیب هر کس نمی‌شود.

آیة الله مصباح یزدی در مورد ثبات قدم و کوشش‌های بی دریغ آیة الله یزدی در جهت تحقق نظام جمهوری اسلامی و تثبیت و بقای آن چنین می‌گوید: از ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی ایشان، حساسیت نسبت به مسائل دینی و اجتماعی است که همواره از دوران جوانی تا کنون، جهت فکری و رفتاری ایشان را تعیین کرده است و قبل از انقلاب، بارها در اثر سخنرانی‌های اعتراض آمیز به رژیم گذشته و حمایت از نهضت امام، به زندان و تبعید کشیده شدند و بعد از پیروزی انقلاب، بنابر تشخیص وظیفه، مسئولیت‌های خطیری را عهده دار شدند.

 

 

مناصب بعد از انقلاب

برخی از فعالیت‌ها و مناصب آیة الله یزدی بعد از انقلاب به طور اختصار عبارتند از:

۱. مدیریت استقبال از امام خمینی، هنگام ورود وی به قم در سال ۱۳۵۷ش. و ترتیب دادن مقدمات سکونت وی در قم.

۲. مسئول دفتر امام در قم، در سال ۱۳۵۷ش.

۳. رئیس دادگاه انقلاب اسلامی قم.

۴. نمایندگی مجلس شورای اسلامی (دوره اول و دوم).

۵. عضو فقهای شورای نگهبان.

۶. امام جمعه موقت شیراز، بعد از شهادت آیة الله دستغیب در سال ۱۳۶۰ش.

۷. نماینده مجلس خبرگان رهبری (دوره دوم) از استان تهران.

۸. عضو هیئت بررسی پیش نویس قانون اساسی.

۹. نمایندگی امام برای حل مشکلات سیاسی و اجتماعی برخی از شهرها.

امام خمینی در تاریخ ۱۳۵۸ش. طی حکمی خطاب به وی چنین نوشت:

بسمه تعالی

جناب حجة الاسلام آقای حاج شیخ محمد یزدی دامت افاضاته

لازم است جنابعالی برای تنظیم امور و ارشاد و نصیحت اهالی و قضاوت شرعیه، مسافرتی به شهرهای سقز، قهرمان شهر (کرمانشاه)، اسلام آباد، ایلام و دیگر شهرهایی که مسافرت بدانها را در استان‌های غرب لازم تشخیص دادید، بروید و ضمن انجام وظایف محوله، مردم را به اتحاد و یگانگی دعوت نموده، از اختلاف و تفرقه برحذر دارید و نسبت به وظیفه خطیری که در این موقع حساس دارند، آشنا سازید. از خدای تعالی، عظمت اسلام و مسلمین و موفقیت همگان را خواستارم.

۱۰. رئیس قوه قضاییه بعد از رحلت امام خمینی.

۱۱. امام جمعه موقت تهران.

۱۲. عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم .