دست پنهان برای ایجاد ساختارهای جدید در بستر فضای مجازی

چند روزی می‌شود که در فضای مجازی، کلیپی از لایو یکی از کاربران پرطرفدار اینستاگرام با یک نوجوان 14 ساله، دست به دست می‌شود. با انتشار این کلیپ، تحلیل‌های مختلفی از جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی نسبت به این موضوع در فضای رسانه‌ای کشور مطرح شده است. اما واقعیت ماجرا این است که شاهد بستری به‌نام فضای مجازی هستیم که خیلی وقت است به کج‌راهه رفته.
سوال اصلی این است که آیا این انحراف در این سن طبیعی بوده یا دست‌های پشت‌پرده‌ای در حال انحراف فکری و اعتقادی قشری از جامعه است؟ در ابتدا لازم است مقدماتی را در موضوع ساختارهای نوین جهانی بیان گردد:
یکی از واقعیت‌های تفکر لیبرالی این است که جامعه باید به سمتی برود که بتوان در آن ایجاد رقابت نمود و با ایجاد رقابت است که ابتکار و نوآوری ایجاد می‌گردد. در دوران گذشته یک رابطه‌ی طولی از بالا به پایین میان افراد برقرار بود. این نگاه موجب شکل‌گیری نوعی از برده‌داری فکری گردید. هرکس مقدورات و توانايی‌های خودش را بالفعل کرده و عرضه می‌کند و در نتیجه مبادله اتفاق می‌افتد، یعنی همه هم‌عرض هستند. مهم آن است که برای ایجاد این رقابت، افراد جامعه چه چیزی را با یکدیگر مبادله می‌کنند؟ با نوع نگاه و تفکر اومانیستی که منفعت‌طلبی است، آنچه مبادله می‌شود "رقابت برای طلب منفعت بیشتر" است. لذا صفاتی مثل حرص، حسد و سلطه‌طلبی در افراد رشد می‌کند و اخلاقی را در افراد جامعه ایجاد کرده و خوی سلطه‌طلبی رشد و نهادینه‌ می‌گردد. لذا یک فروشنده، برای اینکه کالای او خريده شود، بايد دائماً نوآوری داشته باشد و در این جامعه برای اينکه توانمندی‌های انسان بيشتر مورد توجه قرار بگيرد، بايد مقدوراتش را نمایش دهد و براساس تفکر اومانیستی هرچه که ایجاد سلطه و سیطره کند، در این دایره قرار می‌گیرد. با این وجود زن بايد جاذبه‌های زنانۀ خودش را ظهور بدهد تا رقابت داشته باشد.
واقعیت این است، دست پنهانی پشت تمام این تفکرات است که بتواند، ساختارها را شکل دهند و ترازو را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که منافع خودش تأمين شود. یک روز این منفعت طلبی اقتضای جنگ جهانی و ایجاد سازمان ملل را می‌کرد که بعد از جنگ دوم جهانی، قدرت‌های برنده، ساختارهايی را بر جهان حاکم کردند که امروزه به‌منزله همان جامعۀ جهانی است. امروز با تغییر رویکرد مدیریت دنیا، اقتضای مدیریت فضای مجازی و کشاندن افراد به سمت منافع خودشان است.
با این وجود از این تحلیل این نکات حاصل می‌شود:
1ـ تفکر اومانیستی و سکولاری آنچه برای او مهم است، منفعت طلبی و سلطه طلبی است.
2ـ با تغییر رویکرد دنیا از رابطه‌ی طولی و ارباب رعیتی به رابطه‌ی عرضی درافراد جامعه با زمینه‌ی منفعت‌طلبی، آنچه موجب رقابت می‌گردد، حرص، طمع به‌جای ایثار و محبت است.
3ـ القاء و ایجاد این موازنه و تسلط بر دنیا توسط فرهنگ غرب، نشان از یک دست پنهان، پشت این تفکرات است که یک روز منجر به جنگ جهانی می‌گردد و امروز مدیریت دنیا براساس فضای مجازی است.
حال این دست پنهان با شرایطی که در جهان ایجاد کرده، سعی در راه‌اندازی ساختاری نو به واسطه‌ی فضای مجازی کرده است که در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی فعالیت کند. لذا شاهدیم که مسئولان بالادستی و دغدغه‌مند کشور چندین بار نسبت به این موضوع تذکر داده‌اند. ازجمله افرادی که بسیار روی موضوع فضای مجازی تاکید می‌کند، رهبری است.
«فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیارِ ما دارد مدیریّت می‌شود؛ بحث این است. فضای مجازی یک چیزی نیست که آدم بتواند مثل یک آب روانی هر جور که می‌خواهد از آن استفاده بکند؛ دیگران دارند این آب را به یک سمتی که خودشان می‌خواهند هدایت می‌کنند؛ آنها دارند مدیریّت می‌کنند این فضا را. خب وقتی که ما می‌دانیم کسانی از بیرون دارند فضای مجازی را -که ما هم دست‌اندرکارش هستیم و مبتلابهِ ما است- هدایت می‌کنند و مدیریّت می‌کنند، ما نمی‌توانیم بیکار بنشینیم در مقابل او؛ ما نمی‌توانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی‌پناه رها کنیم در اختیار آن مدیری که دارد پشت پرده، فضای مجازی را اداره می‌کند.» [1]

هدف ما از بیان این نکات بستن نیست که این خود آفت‌های بسیاری دارد که در موضوع تلگرام شاهدش بوده‌ایم. بلکه گوشزد کردن چند نکته جهت مدیریت بهتر آن است:
1ـ تا چه اندازه مصوبات شورای عالی فضای مجازی اجرایی شده است؟ مسئولان سه قوه بالاخص ریاست جمهوری نسبت به این موضوع چه مقدار دغدغه‌مند است؟
2ـ سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی که از سال 92 روی میز مسئولان مربوطه است، به کجا ختم گردید؟
3ـ اینترنت ملی کشور که ازجمله دغدغه‌های مقام معظم رهبری است به کجا کشیده شد و در چه مراحلی است.
4ـ راهکارهایی مانند پرهزینه کردن فضاهای پرخطر مانند اینستاگرام هم می‌تواند پیشنهاد مناسبی باشد. مانند سایر دنیا که برای شبکه‌های تلویزیونی هزینه‌ای را در نظر می‌گیرند. مسئولین فضای مجازی کشور نیز می‌توانند در این بستر با ایجاد زیرساخت‌های مناسب با پرهزینه کردن این فضاها، گرایش مردم را به آن کمتر کنند.

پی‌نوشت:
1). در دیدار تصویری با جلسۀ هیئت دولت(1399/6/2)