ایدئولوژی مانع پیشرفت و توسعه‌ی اقتصادی نیست

بدون شک ايدئولوژی يکی از عناصر تاثيرگذار بر سياست‌گذاری خارجی ایران به‌شمار می‌رود. انقلاب اسلامی ایران در سال 57 با تفکر و نگاهی خاص و با ایدئولوژی مبارزه با استکبار در عرصه‌ی بین الملل معرفی شد. رویکرد انقلاب اسلامی با شعارهایی مانند:" استقلال از قدرت‌های بزرگ، عدالت، حق تعیین سرنوشت، همبستگی و اتحاد مستضعفان، بیداری مسلمانان، حقانیت ملت‌های محروم، حق طلبی، مبارزه علیه وضعیت موجود در نظام بین الملل"  که مهم ترین شاخصه‌های آن شامل قدرت طلبی، غارتگری، زورگویی، انحصارطلبی، پایگاه خارجی و... می‌باشد.
این درحالی است که این روزها در فضای مجازی و رسانه‌ای، آرمان‌ها و نگاه ایدئولوژیک انقلاب اسلامی، مانع بزرگ تعامل با دنیا و پیشرفت ایران معرفی می‌گردد. ابتدا باید این موضوع مورد تحلیل واقع گردد که آیا واقعا ایران حتی با این ایدئولوژیک، مخالف تعامل با دنیا بوده است؟
با توجه به مذاکرات و تعاملاتی که ایران در بعد از انقلاب اسلامی با کشورها و سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی بر سر مسائل مختلفی مانند قطعنامه‌های بعد از جنگ تحمیلی و همچنین مذاکرات الجزایر و... تا به امروز که آخرین آن برجام بود، نشان داد که هیچ وقت مخالف تعامل با دنیا و گفتگو نبوده است. درحالی که بعد از انقلاب، آنچه به وضوح روشن و نمایان گردید، تخلف و بدعهدی طرف‌های مذاکره کننده بود و نمونه‌ی بارز آن برجام و بدعهدی‌های آمریکا و کشورهای اروپایی بوده است. البته نکته‌ی قابل توجه در تعاملات بین المللی حفظ استقلال و عزت مردم ایران است و مدیران و مسئولین جمهوری اسلامی به هیچ وجه زیر بار ذلت و مذاکره از سر ناچاری نخواهند رفت، لذا ایران هیچ وقت مخالف تعامل و گفتگو با دنیا نبوده است. با این وجود، انقلاب‌اسلامی به رقیبی جدی برای ایدئولوژی‌های مادی‌گرای غربی در جهان تبدیل شد. در همین چارچوب علت مشکلات اقتصادی و فشار بر ایران را می‌توان دراین مسئله یافت که جامعه‌ی جهانی تنها به مدیریت و سلطه‌ی خود راضی می‌شوند و اجازه‌ی استقلال و تعیین سرنوشت توسط ملت‌ها را نمی‌پذیرند.
سوالی که ایجاد می‌گردد این است، راه برون رفت از فشار و تاثیر مستیم تحریم قدرت‌های بین المللی برای کشور چیست؟
در پاسخ به این پرسش می‌توان اینگونه تحلیل کرد، دولتی که می‌خواهد در حمل گسترش ایدئولوژی موفق باشد، می‌بایست از یکسری توانمندی‌های نظامی، اقتصادی و تبلیغاتی رسانه‌ای برخوردار باشد. همان طور که "پارکین" می‌گوید: «نظام ارزشی بدون پشتوانه قدرتی نهادینه، قادر به پایداری نخواهد بود.» [1] بر همین اساس است که مقام معظم رهبری می‌فرمایند: «تنها راه، در پیش پای ملت ایران عبارت است از قوی شدن؛ باید تلاش کنیم قوی بشویم... البته قدرت فقط قدرت نظامی نیست؛ اقتصاد کشور باید قوی شود، وابستگی به نفت بایستی تمام بشود، نجات پیدا کنیم از وابستگی اقتصادمان به نفت؛ جهش علمی و فناوری باید ادامه پیدا کند.»
به همین دلیل است که شاهدیم امروز انقلاب اسلامی به واسطه‌ی قدرت نظامی‌ای که در چند سال گذشته بدست آورده است توانست، بازدارندگی در دنیا داشته باشد، اما در چارچوب مسائل اقتصادی هنوز با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو است. عامل اصلی این موضوع نیز این است، که با راهکارهای غرب، که خودشان عامل ایجاد مانع و مشکل در کشور هستند، سعی در سامان بخشی به اقتصاد کشور داریم! اما در بسیاری از نقاط، تغییر رویه در کشورهایی مانند چین و مالزی می‌تواند به الگویی مناسب برای کشور تبدیل گردد. براین اساس در ابتدای امر آنچه مهم است راهبری و راهبرد درست در مسائل اقتصادی است که با تغییر مسئولین، این راهبرد تغییر نیابد.
در مرحله‌ی بعد عدم اتکاء به نفت است. مالزی توانست با قطع اتکاء به قلع، در کشورش در این زمینه رشد چشمگیری داشته باشد. همچنین در بخش تولیدی نیز باید به بخش خصوصی توجه ویژه‌ای گردد و با واگذاری درست کارخانجات به بخش خصوصی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب این امر هموار شود. البته بخش خصوصی شأنی دارد، بخش دولتی هم شأنی دارد؛ اینها باید به هم کمک کنند تا بتوانیم تسهیل در امر اقتصاد و تولید ایجاد گردد. مانند کارهایی که "ماهتیر محمد" رئیس جمهور مالزی بعد از چالش‌های اقتصادی 1997 انجام داده است:
الف: عدم تکیه بیش از حد برسرمایه‌های خارجی
سرمایه خارجی باید در کنار سرمایه داخلی و برای رونق تولید داخلی مورد بهره برداری قرار گیرد، نه اینکه درها را به روی آن ببندیم و نه آنچنان  باز کنیم که هر زمان دو سه سرمایه‌دار خارجی اراده کنند، بتوانند با خروج سرمایه‌هایشان یک مملکت را به خاک سیاه بنشانند. اشتباهی که ما همچنان در در خوردروسازی و اعتماد به سرمایه‌گذاران خارجی انجام می‌دهیم.
ب: قیمت شناور ارز
( گاهی باید دولت‌ها تصمیم بگیرند که ارز را شناور سازند. در غیر این صورت، فشار آن به حوزه‌های دیگر وارد شده و ناگهان همچون سدی که شکسته شود، اقتصاد ممکلت را ویران می‌کند)
ج: رقابت پذیری بجای سفته بازی
(پول و ارز باید فقط در برابر محصول یا خدمات یا برای تجارت خارجی ارائه شود نه هر سندی که در صورت عدم جلوگیری از آن، به تدریج بازار بزرگی از دلالان پول ایجاد کند، که به خرید و فروش ارزهای مختلف بپردازند، به این امید که با ارزان و گران شدن آنها سود کنند.)
با این نگاه و تحلیل است که به اقتصاد مقاومتی پیشنهادی مقام معظم رهبری می‌رسیم. با چنین رویکردی، در سال ۱۳۹۲ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با هدف تامین رشد پویا و بهبود شاخص‌های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ساله، با رویکردی جهادی، انعطاف‌پذیر، فرصت‌ساز، مولد، درون‌زا، پیشرو و برون‌گرا از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ و در سال‌های اخیر نیز شعار سال با محوریت مسائل اقتصادی طرح شد. پس باید بدانیم ایدئولوژی مانع پیشرفت و توسعه‌ی اقتصادی نیست بلکه آنچه مهم است درایت و برنامه ریزی و اتکاء به قدرت درونی است.

پی‌نوشت:
1). نقیب زاده، احمد و امانیف وحید، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی. 1382: 65.
2). بیانات مقام معظم رهبری ( ۲۷/ ۱۰/ ۹۸)