نقش طرف‌های خارجی در مناقشات قره‌باغ

منطقه قره‌باغ از لحاظ سرزمینی متعلق به آذربایجان است، اما از نظر نقشه‌ی جغرافیایی در دل ارمنستان قرار دارد، همچنین اکثر ساکنان قره‌باغ، ارمنی هستند. با این وجود، هیچ راه‌حلی غیر از مذاکره و توافق میان آذربایجان و ارمنستان برای رفع این بحران کهنه وجود ندارد و به طور قطع تداوم جنگ، نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد، بلکه به بیشتر شدن وخامت اوضاع میان دوطرف می‌انجامد.
البته در بیشتر شدن وخامت اوضاع میان دوطرف، نباید از نقش طرف‌های خارجی، بالاخص ترکیه و اسرائیل به‌راحتی عبور کرد. ترکیه بدین خاطر که اردوغان، در سیاستگذاری‌های نوین منطقه‌ای و احیای امپراطوری عثمانی خود، علاقه‌مند است که خود را در قد و قامت کشوری نشان دهد که نه تنها در عراق، سوریه، شرق مدیترانه و بخشی از آفریقا، بلکه در آسیای میانه و قفقاز نیز حرف‌هایی برای گفتن دارد، قلمداد کند. همچنین اسرائیل نیز ازجمله بازیگران اصلی و فعال در حوزه «تهیه آتش» منازعه قره‌باغ است. دولت آذربایجان به عنوان یکی از مشتریان مهم تسلیحاتی اسرائیل بوده و اسرائیل پس از روسیه، دومین صادرکننده بزرگ اسلحه به آذربایجان است. «ارزش سلاح‌ها و تجهیزات جنگی اسرائیل تا اوایل سال 2019 به آذربایجان، بالغ بر 5 میلیارد دلار بوده است. بزرگ‌ترین معامله تسلیحاتی که میان دو طرف صورت گرفته، حدود 1 میلیارد و 600 میلیون دلار شامل فروش سامانه‌های ماهواره‌ای و پهپادهای پیشرفته بوده است.» [1] از طرفی اسرائیل در چند سال گذشته تمرکز خاصی روی آذربایجان داشته‌است، بدین خاطر که آذربایجان تلاقی سه امپراطوری پارسی، عثمانی و روسی است که پررنگ بودن نقش اسرائیل در آذربایجان، روی این کشورها تاثیر مستقیم دارد.
براین اساس، هرچه وخامت میان دوطرف آذربایجان و ارمنستان بیشتر گردد، اسرائیل و ترکیه نقش فعال‌تر و بیشتری، برای منافع خود خواهند داشت. لذا  لازم است، ایران به عنوان همسایه‌‌ی این دو کشور، ساز و کار میانجی‌گری برای برقراری فوری آتش بس و مذاکرات را ایجاد و به صورت فعال پیگیری کند. البته موضع جمهوری اسلامی، حمایت و پایان دادن به اشغال قره باغ است و مسئولین کشور نیز بر این امر تاکید داشتند، که موجب تحسین و عادلانه توصیف کردن موضع رسمی ایران توسط علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان گردید. [2] همچنین به‌دلیل قرابت فرهنگی و قومیتی مردم آذربایجان شرقی و تبریز با منطقه اشغالی قره باغ، فراخوانی جهت تجمع در فضای مجازی برای حمایت از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان منتشر گردید که منجر به تجمع حدود ۵۰۰ نفر شد و شعارهایی در حمایت از پایان اشغال قره باغ سر دادند.
اگرچه اینگونه تجمعات با موضع‌گیری رسمی مقامات کشوری هماهنگی و تطابق دارد، اما به چند نکته باید توجه داشت:
1ـ باید مسیرهای قانونی برای اینگونه تجمعات طی شود، تا موجب انحراف و سوء استفاده معاندین واقع نگردد.
2ـ ازهرگونه شعارهای قومیتی و نژادپرستانه، باید دوری کرد، تا موجب وخامت اوضاع نگردد.
3ـ مدیران اینگونه تجمعات باید اهداف خود را در طی بیانیه‌ای ابراز کنند تا موجب سوء استفاده‌ی ضدانقلاب نگردد که از آب گل آلود ماهی بگیرند.

پی‌نوشت:
1). دیپلماسی ایرانی(https://w57.ir/Jyf)
2). همشهری آنلاین(https://w57.ir/JyY)