نارضایتی رهبری از عملی نشدن سیاستهای کلان جمعیتی در کشور

از دیرباز جمعیت و رشد مطلوب آن، به‌عنوان یک عامل اصلی و بسیار تأثیرگذار در  توسعه و پیشرفت هر کشوری مورد بحث و توجه بوده است. با توجه به تاثیر بسیار زیاد جمعیت، از گذشته سیاستمداران و متفکران همواره با در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی در رابطه با مسائلی همچون رشد مطلوب جمعیت، ضرورت اتخاذ سیاست‌های افزایش جمعیت و یا کنترل جمعیت به اظهارنظر و سیاستگذاری‌های متناسب با آن پرداخته‌اند. سؤال اساسی دراین‌ رابطه این است که در هر مقطعی از زمان، با توجه به شرایط حاکم، چه رویکردها و سیاست‌های جمعیتی بایستی از سوی سیاستمداران اتخاذ گردد، به‌نحوی‌که حاصل آن حداکثر بهره‌وری جامعه باشد؟
به این خاطراست که از دغدغه‌های مهم رهبر انقلاب در چند سال اخیر افزایش و رشد جمعیت بوده است:
«در مقوله‌ی مسائل اجتماعی و غیره ... مسئله‌ی فرزندآوری و مسئله‌ی نسل بسیار مهم است؛ این موضوعی است که بنده بارها در این چند سال اخیر تکیه کرده‌ام و تأکید کرده‌ام، [ولی] متأسّفانه حالا که انسان نتایج را نگاه می‌کند، معلوم می‌شود که خیلی این تأکیدها تأثیر زیادی نداشته. اینها احتیاج دارد به قانون، احتیاج دارد به دنبال‌گیری جدّی دستگاه‌های اجرائی و بایستی بِجِدْ مسئله‌ی فرزندآوری را مهم دانست و از پیری جمعیّت ترسید. حالا خارجی‌ها را کار نداریم؛ دشمن، دشمن است؛ امّا بعضی کج‌سلیقگی‌ها را متأسّفانه آدم در داخل مشاهده می‌کند -یک جایی خواندم- که می‌گویند «آقا! پیری جمعیّت اشکالی ندارد»! چطور اشکالی ندارد؟ یکی از پُرفایده‌ترین ثروتهای یک کشور، جمعیّت جوان در یک کشور است که ما بحمدالله از اوایل انقلاب تا امروز برخوردار بوده‌ایم و اگر بنا باشد بعداً برخوردار نباشیم، یقیناً عقب خواهیم ماند.» [1]
البته امروز شاهدیم که کشورهای مختلف بر امر فرزندآوری تاکید داشته و مشوق‌های مختلفی برای تشویق به آن ایجاد می‌کنند. مثلا در کشور ایرلند، با اینکه از نظر شاخص‌های جمعیتی در وضعیت بحرانی قرار ندارد، شاهدیم به ازای هر فرزند حقوقی را ماهیانه به پدر و مادر این فرزندان پرداخت می‌گردد. از سیاست‌های جمعیتی این کشور می‌توان به اختصاص حقوق ماهانه به والدین، بر اساس تعداد فرزندان اشاره کرد که به‌صورت زیر است. «تک‌فرزند 150 یورو، دو فرزند 300 یورو، ‌سه فرزند 487 یورو، چهار فرزند 671 یورو، پنج فرزند 761 یورو، شش فرزند 1048 یورو، هفت فرزند 1235 یورو، هشت فرزند 1422 یورو» [2]
با نگاه اجمالی به سخنان رهبری، مشاهده می‌شود که دغدغه‌ی رهبری در مورد موضوع جمعیت، هنوز به نتیجه نرسیده است. در حالی که ایشان در تاریخ 1393/2/30 سیاست‌های کلی «جمعیّت» را که براساس بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شده است، ابلاغ کردند. لذا ایشان اصرار به قانونی شدن این موضوع از طرف مجلس شورای اسلامی دارند.
ازجمله عوامل عملی نشدن این سیاست‌ها را می‌توان در این موارد دید:
1ـ کافی نبودن بسترهای اقتصادی و مدیریتی، در اجرای سیاست‌های جمعیتی
2ـ ناکافی بودن سیاستهای موجود در ترویج و تسهیل ازدواج جوانان
3ـ نابسامانی اقتصادی و معیشتی
با این وجود این سوال ایجاد می‌شود که چه راهکاری را می‌توان ارائه داد برای نهادینه کردن سیاست‌های جمعیتی در کشور؟
1ـ نگاه راهبردی به مسئله‌ی جمعیت و دوری از هرگونه راهکار مقطعی و جزیره‌ای
2ـ اختصاص دفتر جمعیت در سازمان برنامه و بودجه برای جذب بودجه‌های مصوب در این زمینه
3ـ رویکرد اجرایی مدیران کشور در فعال کردن قوانین و سیاستهای جمعیتی در کشور
4ـ عملی کردن قوانین تشویقی در سیاستهای تسهیل ازدواج و جمعیت کشور

پی‌نوشت:
1). بیانات در ارتباط تصویری با نمایندگان یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی(1399/4/22)
2). تابناک(https://w57.ir/JjL)