فضای مجازی، نابودگر یا ابزاری برای رشد و تکامل انسان؟

پس از ظهور پدیده اینترنت و شکل‌گیری دوره‌های مختلف آن در قالب وبِ یک و یا وبِ غیر تعاملی و وبِ دو و یا وبِ تعاملی[1] شاهد گسترش ضریب نفوذ فضای مجازی و نرم‌افزارهای اجتماعی در فضای مراودات و زندگی روزمره خودمان هستیم. در این بین برخی از افراد نگاه‌های متفاوتی نسبت به این فضاهای جدید دارند. به‌طورکلی در مواجهه با بحث فضای مجازی سه نوع نگاه وجود دارد:
 نگاه اول نگاه برخی از متحجران است. برخی از افرادی که عموماً فرصت‌ها را درک نمی‌کنند و نگاهی توطئه محور نسبت به پدیده‌های نوظهور دارند . این‌گونه افراد نسبت به این پدیده‌های نوظهور عموماً با جنبه‌های احتیاطی برخورد نموده و زمینه استفاده مؤثر و فرصت طلایی در استفاده از این‌گونه ابزارها را از بین می‌برند. این افراد متأسفانه در جامعه ما کم‌وبیش وجود دارند. کسانی که مخاطرات فضای مجازی را دیده اما متوجه ظرفیت و استعدادهای کلان این فضا برای رشد و بسط و توسعه علمی بسیاری از افراد نشده‌اند. این حقیقت باعث این شده تااینکه فضای مجازی را به‌صورت کلی فضایی نامناسب و قبیح دانسته و افراد را از رفتن به این فضا طرد نمایند.
 در مقابل عده‌ای دیگر نیز وجود دارند که فضای مجازی را صرفاً فرصت دیده و بر روی آسیب‌ها و نقاط ضعف آن هیچ‌گونه تمرکزی ندارند. این دسته از افراد، فضای فعلی را در عرصه اینترنت و بسترهای مجازی ابزارهایی می‌دانند که حضور همگان بدون هیچ‌گونه شرطی در آن‌ها جزو بدیهیات و جزو ملزومات زندگی نوین است. در نگرش این‌گونه افراد تفکرات برخی از انقلابیون و دغدغه مندی آنها و احتیاطشان  نسبت به ابزارها و زیرساخت‌های بیگانه به نوعی توهم توطئه تعبیر می‌شود .
این دو مورد ذکرشده تقریباً مصداق بارزی از افراط و تفریط در عرصه فضای مجازی می‌باشد.
 برخی از افراد متأسفانه درگیر این افراط و تفریط شده اند. گاهی از اوقات فضای مجازی را مرادف بد افزار می‌دانند و حضور و عضویت آن را امری غیر مجاز و برخی نیز فضای مجازی را بسیار ضروری و پراهمیت می‌دانند، که لازم است هر شخص و هر کسی در آن حضور یابد.
البته غیر از دو نظر ذکرشده نظر سومی نیز وجود دارد که به مسیر اعتدال نزدیکی بیشتری دارد.
 در این نظریه، فضای مجازی با وجود فرصت‌ها و آسیب‌ها به صورت هم‌زمان دیده می‌شود و تلقی غلطی نسبت به این فضا وجود نخواهد داشت. این مهم‌ترین رویکرد مورد نیاز در عرصه فضای مجازی و رسانه حال حاضر کشورمان می‌باشد.
 اخیراً دیده شده که برخی از سایت‌های همسریابی و یا برخی از سایت‌های دیگر، درگیر مباحث فیلتر و مسائل امنیتی و حفاظتی شده است[2] یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید به آن توجه داشت این است که اگر ما یک نوع نیاز را در فضای مجازی شناسایی کردیم، که خلاف شرع هم نباشد، هیچ مشکلی ندارد که آن را در بستر فضای مجازی مورد توسعه و گسترش قرار دهیم.
 برای مثال، بحث دوست‌یابی اینترنتی امروزه یکی از مهم‌ترین معضل‌ها در عرصه فضای رسانه‌ای کشور است. خب مسلماً کسی که نگرش راهبردی داشته باشد سعی می‌کند با اقدامات و تمهیدات مناسب زمینه گرویدن دانشجوها و مخاطبان را نسبت به فضاهای نامناسب کم کند. راه اندازی یک پایگاه اینترنتی برای بحث همسریابی بر طبق اصول و ضوابط دینی امری بسیار پسندیده نیز محسوب میشود. همواره باید بدانیم فضای مجازی حقیقتا یک فرصت است و این عین کلام مقام معظم رهبری است که باید از این فرصت به درستی بهره ببریم و زمینه‌های نامناسب آن را با مدیریت صحیح از بین ببریم.
همان‌طور که در مورد خداوند منان میگویند:
گر ز حکمت ببندد دری ز رحمت گشاید در دیگری
ما نیز می‌بایست در حوزه سیاست‌گذاری فضای مجازی رویکردی صحیح داشته باشیم و اگر سایتی را مسدود میکنیم حتما به فکر جایگزین دینی و شرعی آن باشیم و بدانیم فیلترینگِ صرف، راه حلِ فضای مجازی نیست.

[1] yun.ir/z8xsdd 

[2] yun.ir/e7h2x9