تغییر کتاب‌های درسی؛ اشتباه ناشیانه یا انحراف عامدانه؟

اهمیت کتاب و نقش آن در اثرگذاری فکری-فرهنگی مخاطب، برکسی پوشیده نیست و این اثرگذاری، زمانی بیشتر و عمیق‌تر می‌شود که مربوط به گروه سنی حساسی مثل کودکان باشد. از سوی دیگر، چون بخش مهمی از آموزش در سن کودکی، با استفاده از عکس و تصویر، انجام می‌شود، چگونگی انتخاب تصاویر از اهمیت بالایی برخوردار است.
این روزها و در ابتدای سال تحصیلی جدید، دو تغییر در کتاب درسی دانش‌آموزان مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته و حساسیت آنان را برانگیخته است.
یک تغییر مربوط به کتاب فارسی سال اول ابتدایی است که در آن، تصویر قرآن جای خود را به تصویر گلدان داده است! سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در توجیه این اقدام گفته است چون تصویر قرآن در طبقه‌ی زیر تصویر تلویزیون قرار گرفته بود و این موضوع، با توجه به نظرات تعدادی از معلمان، اولیا و کارشناسان دینی، توهین به این کتاب مقدس محسوب می‌شد، مقرر شد تا در چاپ مربوط به سال تحصیلی ۱۳۹۹ تصویر قرآن بر داشته شود و در چاپ بعدی برای جانمایی بهتر اقدام گردد! سوال اینجا است که چرا به جای حذف تصویر قرآن، مثلا تصویر تلویزیون را حذف نکردند و به جای آن، کتاب قرآن را جایگزین نکردند تا شائبه‌ی جانمایی نامناسب نیز از بین برود؟ گر چه نمی‌توان صد در صد به وجود قصد سوء در این اقدام، اصرار داشت ولی دست‌کم یک غفلت و کم‌توجهی و -به عبارت بهتر- یک رفع تکلیف انجام شده است.
تغییر دیگر مربوط به جلد کتاب ریاضی کلاس سوم ابتدایی است که تصویر دو دختر از روی آن حذف شده است! آموزش و پرورش در توجیه این اقدام می‌گوید چون تصویر قبلی شلوغ بود، اقدام به چنین کاری کرده‌ایم! سوال این جا است که اگر واقعا شلوغ‌بودن تصویر، علت این تصمیم است، چرا تصویر سه پسر، بدون تغییر بر روی جلد این کتاب، حفظ شده و فقط تصویر دختران، مشمول این شلوغ‌زدایی شده است؟ آیا نمی‌شد از مجموع تصاویر سه پسر و دو دختر که در چاپ قبلی وجود داشت، مثلا اقدام به حذف تصویر یک دختر و یک پسر یا حذف تصویر دو پسر نمود؟ باید پذیرفت که چنین اقدامی هرگز ناشی از یک فکر درست و سالم نبوده و باید نسبت به آن مشکوک بود. مخصوصا که بلافاصله پس از این اقدام، فضای مجازی پر شد از اعتراض به تبعیض جنسیتی در جمهوری اسلامی و اتهامات بی‌حساب و کتابی که وارد شد. آیا جای این سوال نیست که چرا با چنین اقدام نابخردانه‌ای، زمینه‌ی تخریب نظام را فراهم کرده‌اند؟ همچنین آیا نباید مشکوک بود که هدف دیگر از حذف تصویر دو دختر، در واقع، حذف حجاب و در راستای حمله به ارزشهای اسلامی بود؟ جالب اینجا است که نادرستی و اشتباه این عمل تا جایی واضح است که وزارت آموزش و پرورش در همین مدت اندک، مجبور به پذیرش آن شد و از تصمیم برای اصلاح آن خبر داد.
به هر حال، آن چه باید مورد توجه دقیق قرار گیرد این است که امور فرهنگی و آموزشی -مخصوصا در مواردی که به کودکان معصوم مربوط می‌شود- نیاز به افرادی خبره و متعهد دارد که همه‌ی جوانب را در نظر بگیرند و از اقدامات سطحی و سخیف بپرهیزند تا چنین اتفاقات هزینه‌ساز و مشکل‌آفرینی به وجود نیاید.